بررسی عملکرد بنگاههای اقتصادی پیش از خروج و تأثیر آن بر خروج شواهدی از صنایع تولیدی ایران طی برنامه سوم توسعه

خروج بنگاه از فعالیت اقتصادی تداعی کننده ی وضعیت اقتصادی هر کشور بوده و از یک سو، می تواند به عنوان نابسامانی در وضعیت اقتصادی آن کشور تلقی گردیده و از سوی دیگر، خروج بنگاه ها از فعالیت اقتصادی و جایگزینی آن ها توسط بنگاه های جدید نمایانگر پویایی یک اقتصاد بوده و گامی در جهت دستیابی به اهداف کلان اقتصادی محسوب می شود. با این وجود، انتظار بر آن است که دوره حیات هر بنگاه تا دوره ای معقول ادامه یافته و پس از آن از فعالیت خارج گردد. چه آنکه، خروج زودهنگام بنگاه های اقتصادی نه تنها سرمایه های ملی را هدر می-دهد، بلکه زمینه را برای مسائل متعدد اقتصادی- اجتماعی فراهم می آورد. عوامل متعددی بر خروج بنگاه تأثیرگذار بوده و در این میان و بر اساس ادبیات موجود، بهره وری عمده ترین عاملی است که می تواند خروج بنگاه را تبیین نماید. با این وجود، بر اساس مطالعات انجام شده در سایر کشورها، سهم بنگاه های با بهره وری بالا از مجموعه بنگاه های خارج شده نیز غیر قابل چشم پوشی است. از سوی دیگر، با توجه به ادبیات موجود، اندازه و سن بنگاه به عنوان عاملی موثر بر عدم یکنواختی در بهره وری بنگاه ها و در نتیجه احتمال خروج آن ها برشمرده شده است. بر این اساس، پژوهش حاظر کوشیده است تا تأثیر بهره وری بر احتمال خروج بنگاه های جدیدالورود صنایع تولیدی ایران و همچنین تأثیر اندازه و سن بنگاه بر سطح بهره وری آن را مورد بررسی قرار دهد. داده های این پژوهش حاصل سرشماری های انجام شده توسط مرکز آمار ایران از بنگاه های صنایع تولیدی ایران طی دوره زمانی 1383- 1379 بوده و به منظور بررسی عوامل موثر بر خروج بنگاه های جدیدالورود از مدل مخاطره کاکس و جهت بررسی تأثیر اندازه و سن بنگاه بر بهره وری آن از آزمون آنالیز واریانس استفاده شده است. بر اساس نتایج بدست آمده، در حالی که بهره وری نیروی کار دارای تأثیر کاملاً معنی داری بر احتمال خروج بنگاه های جدیدالورود بوده، بهره وری کل عوامل تولید تأثیر معنی داری از خود نشان نداده است. همچنین، در حالی که میانگین بهره وری نیروی کار بنگاه های جدیدالورود خارج شده طی سال های مورد بررسی، همواره کمتر از میانگین بهره وری بنگاه های جدیدالورود باقی مانده بوده ؛ میانگین بهره وری کل عوامل تولید بنگاه های خارج شده، عمدتاً بیشتر از میانگین بهره وری کل بنگاه های باقی مانده بوده است. اندازه و سن بنگاه نیز تأثیر معنی داری بر سطح بهره-وری آن داشته است.